De Georgische brief wordt in drie versies gepresenteerd: Asomtavrul, Nushkhuri en Mhedrul. Hoewel de systemen qua uiterlijk verschillen, zijn ze allemaal uniek, dat wil zeggen dat hun letters dezelfde naam en alfabetische volgorde hebben en ook horizontaal van links naar rechts worden geschreven. Van de drie Georgische letters was Mhedruli ooit koninklijk.
Hij was het die voornamelijk op het staatskantoor werd gebruikt. Dit soort is nu standaard voor moderne Georgische en aanverwante Kartveliaanse talen. Asomtavruli en Nuskhuri worden alleen gebruikt in de orthodoxe kerk - in ceremoniële religieuze teksten en iconografie.
Het verhaal
Georgisch schrift is uniek qua uiterlijk. De exacte oorsprong is nog niet vastgesteld. Structureel komt hun alfabetische volgorde echter grotendeels overeen met het Grieks, met uitzondering van letters die unieke geluiden aanduiden die aan het einde van de lijst zijn gegroepeerd. Aanvankelijk bestond de letter uit 38 karakters, maar in de moderne wereld zijn er nog maar 33 karakters over, omdat vijf letters momenteel verouderd zijn.
Het aantal Georgische tekens dat in andere Kartvelian-segmenten wordt gebruikt, varieert. Megrelian gebruikt 36 letters, waarvan er 33 actueel zijn. Een verouderde Georgische brief en twee aanvullende brieven verwijzen naar Mingrelian Svan.
Laz gebruikt dezelfde 33 huidige karakters als Mingrelian, en verouderde letters geleend van de Griekse taal. In totaal 35 elementen.
De vierde Kartvelian-stijl (Svan) wordt meestal niet gebruikt. Wanneer ze naar hen schrijven, gebruiken ze dezelfde symbolen als in Mingrelian, met een extra verouderd alfabet en soms met diakritische tekens vanwege de vele klinkers.
De Georgische brief kreeg in 2015 de nationale status van immaterieel cultureel erfgoed in het land. Het staat op de UNESCO-lijst in een representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid in 2016.
Georgische letter, oorsprong
Het is niet precies bekend waar het alfabet vandaan kwam. Er zijn geen volledige overeenstemming tussen Georgische en buitenlandse wetenschappers over de datum van oprichting, die hebben ontwikkeld wat dit proces heeft beïnvloed. Het is de moeite waard om verschillende opties tegelijk op te merken.
De eerste versie blijkt uit de Georgische letter van Asomtavruli, die minstens uit de 5e eeuw dateert. Andere soorten werden veel later gevormd. De meeste geleerden associëren de creatie van Georgisch schrift met de kerstening van Iberia (niet te verwarren met het Iberisch schiereiland), het belangrijkste koninkrijk van Kartli. Daarom is waarschijnlijk het alfabet ontstaan tussen de bekering van dit land onder koning Mirian III en de inscripties van Bir al-Kutta in 430, tegelijk met het Armeense alfabet.
Het werd voor het eerst gebruikt door monniken in Georgië en Palestina om de bijbel en andere christelijke literatuur in de plaatselijke taal te vertalen. De datering van de gefragmenteerde inscripties van professor Levan Chilashvili van Asomtavruli, door hem ontdekt in de verwoeste stad Nekresi (de meest oostelijke provincie van Georgië Kakheti) in de jaren 80 van de vorige eeuw, werd niet geaccepteerd.
Taalkundigen
De Georgische traditie, voor het eerst waargenomen in de middeleeuwse annalen van "The Life of Kartli Kings" (circa 800), schrijft het alfabet toe aan de voorchristelijke oorsprong en noemt de heerser van Farnavaz I (3e eeuw voor Christus) zijn uitvinder. Deze optie wordt momenteel als legendarisch beschouwd. Het wordt afgewezen door wetenschappelijke consensus, omdat er geen archeologisch bewijs is gevonden.
Rapp is van mening dat traditie een poging is van de Georgische kerk om een eerder systeem te weerleggen, volgens welke het alfabet is uitgevonden door de Armeense geleerde Mesrop Mashtots en een lokale toepassing is van het Iraanse model. Daarin wordt de oorspronkelijke vorm, of beter gezegd, de schepping ervan toegeschreven aan de koningen, zoals het geval was bij de belangrijkste sociale instellingen. De Georgische taalkundige Tamaz Gamkrelidze biedt een alternatieve interpretatie van de traditie in het voorchristelijke gebruik van buitenlandse scripts (alloglottografie in het Aramese alfabet) voor het opnemen van Georgische teksten.
Kerkelijke vraag
Een ander onderwerp van controverse onder wetenschappers is de rol van buitenlandse geestelijken in dit proces. Gebaseerd op een aantal experts en middeleeuwse bronnen, heeft Mesrop Mashtots (de erkende maker van het Armeense alfabet) ook Georgische, Kaukasische en Albanese letters gesticht. Deze traditie vindt zijn oorsprong in de werken van Koryun, een vijfde-eeuwse historicus en biograaf Mashtots. Het bevatte ook citaten van Donald Rayfield en James R. Russell. Maar deze leer werd bekritiseerd door geleerden uit zowel Georgië als het Westen.
Het belangrijkste argument was dat het beoordelen van de aanpak van Koryun niet erg betrouwbaar is, zelfs niet bij latere interpolatie. Andere geleerden halen de beweringen van de auteur aan zonder rekening te houden met hun geldigheid. Velen zijn het er echter over eens dat de Armeense geestelijkheid (zo niet Mashtots zelf) een rol had moeten spelen bij het opstellen van de Georgische brief.
Pre-christelijke periode
Een andere tegenstrijdigheid betreft de belangrijkste invloeden op het Georgische alfabet, aangezien geleerden betogen of het geïnspireerd is op Griekse of Semitische spelling. Deze vraag komt op omdat de symbolen vergelijkbaar zijn met Aramese tekens. Toegegeven, de recente geschiedschrijving focust op een grotere gelijkenis met het Griekse alfabet dan met andere. Deze verklaring is gebaseerd op de volgorde en de numerieke waarde van de letters. Sommige geleerden hebben bepaalde voorchristelijke Georgische culturele symbolen of clanmarkeringen voorgesteld als mogelijke inspiratie voor sommige letters.
Asomtavruli
Hoe wordt de Georgische brief geschreven? Asomtavruli is de oudste geschreven taal. Dit woord betekent "hoofdletters": van aso (ასო) "letter" en mtavari (მთავარი) "leider". Ondanks zijn naam is dit "hoofdlettertype" eenkamerig, zoals de moderne Georgische Mkhedruli.
De oudste inscripties van Asomtavruli, tot op heden gevonden, dateren uit de 5e eeuw en bevinden zich in Bir al-Kutt en Bolnisi.
Vanaf de 9e eeuw begint het Nuskhuri-script te domineren en neemt de rol van Asomtavruli af. In de eerste versie van de brief bleven echter epigrafische monumenten van de 10e - 18e eeuw ontstaan. Asomtavruli werd in deze late periode meer decoratief. In de meeste Georgische manuscripten uit de 9e eeuw, geschreven in Nushkhuri-schrift, werd de oude versie gebruikt voor de namen en eerste letters van de hoofdstukken. Sommige manuscripten die volledig in Asomtavruli zijn geschreven, zijn echter tot in de 11e eeuw te vinden.
Nuskhuri
Georgisch handgeschreven schrijven ziet er echt heel mooi uit. Nuskhuri is de tweede nationale optie. De naam van deze soort komt van Nusha (ნუსხა), wat 'inventaris' of 'schema' betekent. Al snel werd Nuskhuri aangevuld met Asomtavruli in religieuze manuscripten. Deze combinatie (Hutsuri) wordt voornamelijk gebruikt in de hagiografie.
Nuskhuri verscheen voor het eerst in de 9e eeuw als een grafische versie van Asomtavruli. De oudste inscriptie is te vinden in de kerk van Ateni Sioni. Het dateert uit 835 jaar van onze jaartelling. En de oudste nog bestaande manuscripten van Nuskhuri dateren uit 864 na Christus. e. Een dergelijke brief is sinds de X eeuw dominant geworden over Asomtavruli.
Mkhedruli
Het is vrij moeilijk om de vraag te beantwoorden wat de naam is van de Georgische letter, omdat er tegenwoordig verschillende opties zijn. Mkhedruli is de derde en huidige nationale soort. De letter betekent letterlijk 'cavalerie' of 'militair'. Komt uit mkhedari (მხედარი), wat betekent "ruiter", "ridder", "krijger" en "cavalier".
Mkhedruli is tweekamerig, gespeld met hoofdletters genaamd Mtavruli (მხედრული). Momenteel wordt Mtavruli vaak gebruikt in tekst in koppen of om een woord te markeren. Het is bekend dat het in de late XIX en vroege XX eeuw soms werd gebruikt in Latijnse en Cyrillische letters, voor hoofdletters eigennamen of het beginwoord in een zin.
Mkhedruli verschijnt voor het eerst in de X eeuw. De oudste Georgische brief gevonden in de kerk van Ateni Sioni. Het dateert uit 982, het jaar van onze jaartelling. De tweede oude tekst, geschreven in de stijl van Mkhedruli, werd gevonden in de koninklijke brieven van de 11e eeuw aan koning Bagrat IV van Georgië. Zo'n brief werd destijds in Georgië vooral gebruikt voor diverse staatsbrieven, historische documenten, manuscripten en inscripties. Dat wil zeggen, Mkhedruli werd alleen gebruikt voor niet-religieuze doeleinden en was een civiele, koninklijke en seculiere optie.
Deze stijl werd steeds dominanter over de andere twee, hoewel Hutsuri (een mengsel van Nuskhuri en Asomtavruli) tot het begin van de 19e eeuw werd gebruikt. Mkhedruli werd pas in deze periode het universele geschreven systeem van Georgië buiten de kerk. Dit gebeurde met het maken en ontwikkelen van gedrukte nationale lettertypen. De kenmerken van het Georgische schrift zijn echt verrassend.
Plaatsing van personages
Bij interpunctie, Asomtavruli en Nushuri werden verschillende combinaties van punten gebruikt als woordscheidingstekens en om zinnen, zinnen en alinea's te scheiden. In de monumentale inscripties en manuscripten van de 5e-10e eeuw waren ze als volgt geschreven: (-, =) en (= -). In de X eeuw introduceerde Efrem Mtsire clusters van één (·), twee (:), drie (჻) en zes (჻჻) punten (later soms kleine cirkels) om groeiende hiaten in de tekst aan te geven. Een bord geeft een kleine stop aan (vermoedelijk een simpele spatie). Twee leestekens hebben bepaalde woorden gemarkeerd of gedeeld. Drie punten voor een grotere stop. Zes tekens moeten het einde van de zin aangeven.
